Po co jest potrzebna mapa witryny?
Krótko: Opracowanie mapy serwisu i przetestowanie jej to najpewniejsza droga do zaprojektowania systemu nawigacji przyjaznego użytkownikowi, doprowadzającego go najkrótszymi drogami do każdego miejsca w serwisie, wszędzie tam, gdzie chce dotrzeć. Na pewno unikniesz sytuacji, która mi się swego czasu przydarzyła: sam nie umiałem znaleźć przez kilkanaście minut jednego z najważniejszych miejsc w zaprojektowanym przez siebie serwisie.

Co to jest mapa witryny?
Mapa wskazuje miejsca i drogi, którymi do tych miejsc można dotrzeć. Wśród miejsc są ważne orientacyjne punkty terenowe i takie, do których dotrzeć można, kierując się tymi punktami.

Podobnie mapa witryny. To obraz struktury serwisu, który ilustruj organizację poszczególnych stron i informuje o nazwach głównych elementów - punktów orientacyjnych.

Dzięki dobrej mapie terenowej do tego samego punktu dotrzesz wieloma drogami. Dobrze przemyślana mapa witryny również prowadzi do tych samych punktów wieloma drogami.

Punktem wyjścia dla mapy witryny jest spis zawartości oraz scenariusze postępowania użytkowników.

Jak opracować mapę witryny?
Możesz posłużyć się karteczkami i np. korkową tablicą. Ja wolę korzystać z programu graficznego. Najpierw na podstawie projektu spisu treści w niewielkich prostokątach wypisuję nazwy sekcji i kategorii. Bywa, że od razu nieco je modyfikuję - zamieniając na proste, czytelne sygnały zawartości

Gdy wszystkie prostokąciki są gotowe, układam z nich obraz planowanej struktury, aż znajdę satysfakcjonujące mnie rozwiązanie.

Aktualności a strona startowa
W Joomli 1.0.x dysponujesz specjalnym komponentem, który generuje zawartość strony startowej, właśnie komponentem Strona startowa [ang. FrontPage]. W oknie zarządzania komponentem niewiele możesz zrobić. Bo ten komponent nie służy do tworzenia strony startowej przez administratora! Spełnia trzy funkcje:

• tworzy w głównym obszarze strony blog artykułów z wybranych sekcji i kategorii
• dostarcza Kolporterowi RSS informacji o umieszczonych na stronie startowej pozycjach,
• umożliwia zmianę kolejności pozycji umieszczonych na stronie startowej.

Bardzo ważna uwaga: To jednak, czy na stronie startowej twojego serwisu ukaże się zawartość generowana przez komponent Strona startowa, zależy wyłącznie od Ciebie! Aby tak się stało, trzeba na pierwszym miejscu w menu głównym witryny umieścić łącze do komponentu Strona startowa [ang. FrontPage].

Jeśli tak uczynisz, trafisz w "dziesiątkę". Bo zapewnisz w ten sposób, że na stronie startowej Twojego serwisu zawsze będą publikowane sygnały najbardziej aktualnych, nowych, ostatnio umieszczonych w serwisie artykułów. Wystarczy tylko, że:

• dokonasz odpowiadających Ci ustawień parametrów tej pozycji menu,
• będziesz zaznaczać przy niektórych lub wszystkich nowych artykułach opcję Strona startowa.

Blog w Joomli 1.0.x to forma zwięzłej prezentacji wielu wiadomości, naśladująca format gazety, dziennika. Zawiera pewną ilość krótkich porcji informacji:

• wprowadzenia do artykułów: zapowiedzi, skróty lub wstępy,
• odsyłacze do pozostałych artykułów umieszczonych w blogu.

Pozycje blogu (wprowadzenia do artykułów i odsyłacze) układane są w kolejności chronologicznej - od najnowszej do najstarszej. Obszar prezentacji można podzielić na szpalty. Jedno wprowadzenie lub więcej można rozmieścić na całej szerokości centralnej kolumny serwisu.

Porada: W parametrach komponentu możesz m.in. zdecydować, czy na stronach z pełną zawartością artykułu mają być publikowane dwie części: wstęp (skrót) i część główna, czy tylko część główna. To bardzo przydatna opcja. Pozwala Ci bowiem na ustalenie - generalnie dla całego serwisu, jaką funkcję mają spełniać skróty-wstępy artykułów dynamicznych. Jeśli będzie to wstęp, niezbędny do rozumienia artykułu, to musi być wyświetlony razem z częścią główną. Ale jeśli będzie to skrót lub zapowiedź, np. W dziale Poradniki umieściliśmy kolejny rozdział poświęcony…, to na stronie z pełnym tekstem nie ma potrzeby go umieszczać. A na stronie startowej blogu spełni wyśmienicie swą rolę informacyjną.

W naszym projekcie przyjmujemy, że komponent Strona startowa będzie pierwszą pozycją w menu głównym. Wszystkie nowe artykuły będziemy oznaczać do publikacji na stronie startowej. Przyjmiemy, że wyświetlana będzie jedna zapowiedź artykułu na całą szerokość, 6 zapowiedzi w dwóch kolumnach oraz 10 odsyłaczy. Na stronach z pełnym tekstem będzie publikowana tylko główna część artykułu. Wprowadzenia do artykułów będzie zawsze zwięzłymi informacjami o dodaniu nowego artykułu i jego zawartości.

Do mapy witryny dodamy jeszcze zaplanowane w spisie treści kategorie Aktualności. Stronę startową nazwiemy Start - Nowiny.

A skoro projekt mapy witryny jest gotowy, możemy stworzyć szablony pierwszych stron wszystkich punktów orientacyjnych.

Nie wystarczy jeden szablon, trzeba wielu?
Już Cię uspokajam! Szablony [ang. templates] tworzone dla Joomli 1.0.x są dynamiczne! Korzystasz z jednego szablonu, a mimo tego możesz mieć wiele jego wariantów bez jakiegoś szczególnego wysiłku. Tajemnica tkwi w modułach.

Pamiętasz z rozdziału o elementach struktury stron, że prawie wszystko, co zawiera jakieś odsyłacze lub wejście dla użytkowników to moduły. Innymi słowy - dzięki modułom możesz zapewnić użytkownikom przyjazną nawigację. W nich właśnie użytkownicy znajdą różne drogi dotarcia do różnych miejsc serwisu, a przy tym najczęściej drogi na skróty

Na każdej stronie możesz mieć inną konfigurację modułów. Oczywiście, inny zestaw modułów na każdej stronie doprowadziłby do chaosu. Optymalnym rozwiązaniem są takie same zestawy modułów na wszystkich stronach należących do jednego działu. Albo podobne zestawy, bo przecież nie muszą być takie same.

Warianty szablonów dla różnych typów stron

Szablon strony startowej (Nowiny)
Gdy internauta wywoła w swej przeglądarce adres naszej witryny, poza innymi stałymi elementami, zobaczy:

• cztery łącza do 4 sekcji: Dlaczego Joomla?, Pierwsze kroki, Jak to zrobić? i Dołącz do nas. Do strony startowej prowadzić będzie kliknięcie w logo witryny.
• łącza do kategorii informacji w dziale Nowiny,
• blog najaktualniejszych materiałów w serwisie,
• moduł: Migawki (krótkie informacje promujące Joomlę),
• moduł: Nowości (z łączami do 5 najnowszych artykułów),
• moduł: Popularne (z łączami do 5 najczęściej przeglądanych artykułów)

Niewątpliwie, spełnimy tym sposobem istotne oczekiwania internautów:

• przygodnym gościom wskażemy ofertę witryny oraz być może zaintrygujemy ich "migawką" o Joomli i losowo pojawiającym się obrazkiem-banerem promującym Joomlę 1.0.x,
• stałym bywalcom dostarczymy informacji o nowościach i najbardziej popularnych artykułach, zaprezentujemy skrótowo najświeższe wiadomości oraz umożliwimy dotarcie do szerszego zestawu nowin z poszczególnych kategorii.

Nie rozważamy na razie innych umieszczenia elementów. Chcemy się bowiem skupić na najważniejszych funkcjach informacyjnych tej strony wynikających z naszego spisu treści.

Dla tej sekcji może nam być potrzebny jeszcze drugi wariant szablonu - stron z pełnymi tekstami artykułów. Rozstrzygniemy tę kwestię później. CMS Joomla w wersji 1.0.x znacznie ułatwia nam zadanie, dzięki szablonowi prezentacji artykułu. Przewiduje on wszystkie elementy, jakie mogą być pokazane, pozostawiając redaktorom decyzję, czy i które mają być wyświetlone.

Szablon strony Dlaczego Joomla?
Nieco inaczej zaprojektujemy szablon dla strony Dlaczego Joomla?. Chcemy, aby po wejściu na tę stronę użytkownik zobaczył łącza do artykułów mówiących o właściwościach tego systemu oraz zorientował się, jakie materiały znajdzie w pozostałych kategoriach tej sekcji. Ponadto zobaczy:

• menu lokalne do kategorii informacji w dziale Dlaczego Joomla?,
• rotacyjnie zmieniające się przy każdym odświeżeniu strony banery promujące serwisy Centrum Rozwoju Joomla! i Polskiego Centrum Joomla!,
• moduł: Migawki (krótkie informacje promujące Joomlę),
• moduł: Sondy (umożliwiający ocenę walorów Joomli),
• moduł: Losowy obraz (a jeszcze lepiej byłoby umieścić tutaj moduł z przewijającymi się obrazkami-miniaturami stron stworzonych przy pomocy Joomli).

Zastąpienie modułu Losowy obraz wymagałoby zainstalowania alternatywnego komponentu Art*Links i modułu Art*Links. Gdyby wdrażać ten projekt praktycznie, zastosowalibyśmy oczywiście takie właśnie rozwiązanie. W efekcie użytkownicy mogliby trafić z tej strony także i do konkretnych pozycji w kategorii - Zastosowania.

Szablon działu Pierwsze kroki
Opracowanie szablonu i wariantów szablonu dla tego witryny działu może być nie lada wyzwaniem dla projektanta serwisu. Po opracowaniu scenariuszy postępowania użytkownika można by opracować schematy blokowe wykonywanych przez początkujących użytkowników operacji, a następnie tak zaprojektować informacje, aby prowadziły użytkownika rzeczywiście przez kolejne pierwsze kroki tworzenia witryny opartej na Joomli 1.0.x. Każdy ze schematów blokowych należałoby przetestować, obserwując początkujących użytkowników w działaniu, w posługiwaniu się zaprojektowaną dla nich witryną, przeprowadzając badania ankietowe, wywiady.

Problem leży, jak zwykle w takich przypadkach, w kosztach. Na przeprowadzenie badań nie tylko potrzebny byłby czas, ale i odpowiednie, raczej niemałe środki finansowe. A na te nas zapewne nie stać. Stąd nasz projekt będzie oparty na prostym intuicyjnym rozwiązaniu.

Po wywołaniu strony głównej osoba zainteresowana instrukcjami dla początkujących zobaczy:

• menu lokalne do kategorii informacji w dziale Pierwsze kroki,
• Artykuł zawierający:
  • informacje o serwerach pomocy: http://pomoc.joomla.pl oraz http://help.joomla.org, sposobie korzystania z serwerów pomocy oraz odsyłacze do poradników dla początkujących
  • informacje o podręcznikach umieszczonych w naszym serwisie wraz z aktualną ilością umieszczonych w tych poradnikach artykułów. Tytuły poradników będą prowadzić do stron z łączami do artykułów
• moduł: pomoc.joomla.pl z łączami do ostatnio opublikowanych w tym serwisie opracowań,
• moduł: help.joomla.org z łączami do ostatnio opublikowanych w tym serwisie opracowań,

Zwróć uwagę, że dodaliśmy jeszcze jedną kategorię: Co dalej?. Nie pomyśleliśmy o takiej wcześniej, a na przynajmniej niektórym użytkownikom pokierowanie dalszym rozwijaniem umiejętności może być potrzebne. Uzupełnimy oczywiście również i spis planowanej zawartości, dodamy także nową kategorię w wykazie kategorii artykułów.

Zauważ także, że w głównym obszarze nie publikujemy kategorii terminów w Słowniku. Może w części wstępnej należałoby umieścić odpowiednią informację? Ale to późniejsza kwestia.

Do tego działu konieczny jest wariantowy szablon strony z wykazem artykułów w poradniku.

Wariant szablonu działu Pierwsze kroki
Zmienimy jedynie układ w głównym obszarze zawartości na znany już z szablonu do działu Dlaczego Joomla!. Zamieścimy więc informację o kategoriach poradników oraz łącza do artykułów z wybranej kategorii. Przy każdym z odsyłaczy podamy też ilość odsłon - może to być drobna, acz użyteczna wskazówka dla początkujących. Fakt, że inni użytkownicy przeglądali jakiś materiał częściej niż pozostałe świadczy co najmniej o tym, że być może zawiera on szczególnie poszukiwane informacje (dla redagujących to niewątpliwie sygnał, by dokładniej przyjrzeć się zawartości najczęściej przeglądanych materiałów i przeanalizować ich walory i braki).

W tym dziale w obszarze głównej zawartości wykorzystamy również szablon strony z artykułem, którego nie zaprezentowaliśmy. Zobaczymy go później. Tutaj podkreślmy jedynie, że na stronach z artykułami warto czasem zrezygnować z modułów w prawej kolumnie. Zwłaszcza wówczas, gdy publikujemy materiały ilustrowane i chcemy umieszczać ilustracje obok, a nie tylko między blokami tekstu. Ilustracja musi być odpowiedniej szerokości, aby pozostało nieco miejsca na tekst po lewej czy prawej stronie.

Podsumowanie
Przygotowanie szablonów dla pozostałych dwóch działów nie powinno Ci już sprawić problemu.

Podsumowując, mam nadzieję, że powoli przekonujesz się, iż warto poświęcić czas na przemyślenie projektu. W kolejnej części zobaczysz, z jaką łatwością zaplanujemy teraz system nawigacji i menu witryny.

W następnej lekcji znajdziesz odpowiedzi na pytania:

• Jakie elementy nawigacji winny się znaleźć na każdej stronie?